သျဂႋဳဟ္ဘာသာဋီကာ စာ_၁၂ ဟီနာ ဓမၼာႏွင့္ ပရမတၳ။ ။"ဟီနာ ဓမၼာ"ဟူေသာ မာတိကာပုဒ္အရ၌ယူရေသာ အကုသိုလ္ စိတ္ ေစတသိက္တို႔သည္ ဤပရမတၳတြင္ပါဝင္ၾက၏၊ထို႔ေၾကာင့္မာတိကာဝယ္ ဟီနဆိုေသာစကားႏွင့္ ဤ၌ ပရမတၳဆိုေသာစကားသည္မဆန္႔က်င္ပါေလာဟု ေမးဖူး၏၊အေျဖကား_အကုသိုလ္တရားမ်ားကို တကယ္ယုတ္ညံ့၍ မာတိကာ၌ "ဟီန"ဟု ေဟာေတာ္မူသည္၊ထိုသို႔ ယုတ္ညံ့ေသာ္လည္း ေလာဘမွန္လွ်င္ ေခြးသႏၲာန္မွာျဖစ္ျဖစ္,ျဗဟၼာၾကီးသႏၲာန္မွာျဖစ္ျဖစ္ လိုခ်င္ျခင္းသေဘာမွ မေျပာင္းဘဲခိုင္ၿမဲတည့္မတ္ေသာေၾကာင့္"ပရမ"ဟု ဆိုအပ္၏၊ပရမသဒၵါသည္ ဟီနသဒၵါ၏ဆန္႔က်င္ဘက္ ပဏီတအနက္ကိုမျပ,မေဖာက္မျပန္မွန္ကန္တည့္မတ္ျခင္း အဝိပရီတအနက္ကို ျပရကား မာတိကာပုဒ္ကဟီနႏွင့္ ဤက ပရမတို႔မဆန္႔က်င္ၾကေပ။ ဝိဂၢဟတစ္မ်ိဳး။ ။ပရမအရ ပဓာနအနက္ကိုယူ၍"ပရေမာ ပဓာေနာ_ျပဌာန္းေသာ၊အေတၳာ_အနက္သေဘာတည္း၊ပရမေတၳာ_ျပဌာန္းေသာအနက္သေဘာ"ဟု အနုဋီကာ၌ ဝိျဂိဳဟ္တစ္မ်ိဳးျပေသး၏၊ေရ ေျမ ေတာ ေတာင္ သားေကာင္ သတၱဝါ,ျဗဟၼာ လူ နတ္ဟု ပညတ္အမ်ိဳးအစား အမ်ားအျပား ရွိေသာ္လည္း လိုရင္းအခ်ဳပ္အသားတင္စစ္ထုတ္လိုက္လွ်င္ စိတ္ ေစတသိက္ ရုပ္ႏွင့္နိဗၺာန္တရားသာ အထင္အရွားရွိေတာ့၏၊ထို႕ေၾကာင့္ ဤေလးပါးကို "အခ်ဳပ္ပဓာနတရားမ်ား"ဟု ဆိုလိုသည္။ စိတၱံ၏ ဝစနတၳ။ ။အာရမဏံ စိေႏၲတီတိ စိတၱံ,ဝိဇာနာတီတိ အေတၳာ၊အာရမဏံ_အာရံုကို၊စိေတၱတိ _သိတက္၏၊ဣတိ_ထို႔ေၾကာင့္၊စိတၱံ_စိတၱမည္၏၊ဝိဇာနာတိ_သညာ ပညာတို႔ သိပံုမွ ထူးျခား၍ တစ္မ်ိဳးအားျဖင့္သိတက္၏၊ဣတိအေတၳာ_ဤကား စိေႏၲတိဟူေသာ ဝစနတၳ၏အနက္တည္း၊ခ်ဲ႕ဦးအ့ံ_အာရံုကိုသိရာ၌ သညာသိ ပညာသိ ဝိညာဥ္သိဟု ကြဲျပားလ်က္ရွိ၏၊မွားသည္ျဖစ္ေစ မွန္သည္ျဖစ္ေစ မွတ္မိရံုသာသိျခင္း(မွတ္သိ သိျခင္း)သည္ သညာသိတည္း၊ အမွားမရွိ အမွန္အတိုင္းထိုးထြင္း၍ သိျခင္းသည္ ပညာသိတည္း၊အာရံုတစ္ခုခုကိုရေအာင္ယူျခင္းသည္ဝိညာဥ္သိတည္း။[ဇနာနံ နာမ ဥပလဒၶိ၊ဇာနနံ နာမ_ဝိညာဥ္၏သိျခင္းမည္သည္၊ဥပလဒၶိ_အာရံုကို ရျခင္းတည္း။] ဝိဇာနာတိ။ ။ဤသို႔လွ်င္ သညာသိ ပညာသိ ဝိညာဥ္သိဟု အသိသံုးမ်ိဳးရွိရာတြင္ သညာ ပညာတို႔သိပံုမွ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖံုထူးျခားေသာ အသိတစ္မ်ိဳးျဖစ္၍"စိေႏၲတိ"ဟူေသာ ဝစနတ္ကိုပင္"ဝိဇာနာတိ"ဟု ဖြင့္လွစ္ရေပသည္၊ဝိဇာနာတိဟု ဝိသဒၵါျဖင့္ဖြင့္ေသာေၾကာင့္"စိတ္က သညာ ပညာတို႔ထက္ သာလြန္၍သိသည္"ဟုမမွတ္ရ,ဝိသဒၵါအတြက္"မတူထူးျခား,တစ္မ်ိဳးအားျဖင့္ သိသည္"ဟု မွတ္ပါ။